На тэрыторыю Беларусі Чырвоная Армія ўступіла восенню 1943 г. У час правядзення Чарнігаўска-Прыпяцкай аперацыі 23 верасня быў вызвалены першы раённы цэнтр БССР Камарын. 26 верасня савецкія войскі ўвайшлі ў Хоцімск, 28 верасня ў Клімавічы і Касцюковічы, 30 верасня ў Крычаў.
Да чэрвеня 1944 г. лінія фронту на тэрыторыі Беларусі праходзіла на ўсход ад Полацка, Віцебска, Оршы, Магілёва і Бабруйска. Яна ўяўляла сабой выступ, вядомы як "беларускі балкон". Тут немцы стварылі магутную абарону якую павінны былі адстойваць да апошняй магчымасці. Нямецкая групоўка налічвала 12 мільёнаў салдат і афіцэраў. На яе ўзбраенні было 9500 гармат і мінамётаў, 900 танкаў і самаходных гармат, 1350 баявых самалётаў.
Для разгрому акупантаў Вярхоўнага Галоўнакамандавання распрацавала аперацыю “Баграціён”. Яе мэтай было прарваць абарону немцаў на цэнтральным участку савецка-германскага фронту, раздзяліць войскі армій «Цэнтр» і разграміць іх паасобку. Для ўдзелу ў аперацыі былі прыцягнутыя войскі 1-га Беларускага (Маршал Савецкага Саюза К.К. Ракасоўскі), 2-га Беларускага (генерал арміі ГФ. Захараў), 3-га Беларускага (генерал арміі І.Д. Чарняхоўскі) і 1- га Прыбалтыйскага (генерал арміі І.Х. Баграмян). Каардынаваць дзеянні франтоў было даручана маршалам Савецкага Саюза А.М. Васілеўскаму і Я.К. Жукаву. Агульная колькасць савецкіх войскаў складала каля 2,4 млн салдат і афіцэраў, наступальныя дзеянні якіх падтрымлівалі 5300 самалётаў, 5200 танкаў і самаходных артылерыйскіх установак, 36 400 гармат і мінамётаў. Акрамя таго, у тыле ворага дзейнічалі 150 партызанскіх брыгад і 49 асобных атрадаў агульнай колькасцю 143 тыс. чалавек.
Аперацыя па вызваленні Беларусі праходзіла ў два этапы. На першым (23 чэрвеня - 4 ліпеня 1944 r) Савецкая Армія атачыла ў раёне Віцебска пяць, a раёне Бабруйска шэсць варожых дывізій. Адначасова на ўсход ад Мінска была акружана 105-тысячная групоўка фашысцкіх войскаў. Падчас наступу на першым этапе аперацыі савецкія войскі прасунуліся наперад на 225-280 км. Галоўныя сілы групы армій «Цэнтр» былі разбітыя. 3 ліпеня была вызвалена сталіца Беларусі г. Мінск.
У баях пад Оршай вызначыўся радавы Юрый Смірноў, які трапіў у палон, аднак, нягледзячы на катаванні, не выдаў ваеннай таямніцы. У баях за Барысаў гераічна загінуў танкавы экіпаж Паўла Рака. Нават у палаючай машыне яны працягвалі змагацца да Апошняга.
У выніку другога этапу аперацыі "Баграціён" (5 ліпеня - 29 жніўня 1944 г.) быў завершаны разгром групы армій "Цэнтр". Да канца жніўня часткі Савецкай арміі прайшлі з баямі на захад каля 600 км і дасягнулі прыгарада Варшавы - Прагі. Выгнанне нямецка-фашысцкіх войскаў з тэрыторыі Беларусі была завершана 28 ліпеня 1944 вызваленнем г. Брэста.
У выніку беларускай аперацыі была таксама вызвалена вялікая частка Літвы, частка Латвіі, усходнія раёны Польшчы. Чырвоная Армія падышла да межаў Германіі. Былі створаны ўмовы для разгортвання наступальных аперацый англа-амерыканскіх войскаў, якія высадзіліся ў Нармандыі.
Разгром нямецка-фашысцкіх войскаў на тэрыторыі Беларусі спрыяў іншым наступальных аперацыях, у выніку правядзення якіх савецкія войскі ў другой палове 1944 г. выгналі ворага з тэрыторыі СССР і пачалі вызваленне народаў Еўропы.
Кервяк Влад
