Шматлікія пытанні даследавання зон, дзе адбываліся ўзаемаўплывы лінгвістычных (дыялектных) і этнаграфічных адметнасцей этнасаў, якія іх насялялі, застаюцца надзвычай актуальнымі і ў наш час. У гэтым плане тэрыторыя Выганаўскага Палесся ўяўляе сабой адзін з самых цікавых, асаблівых рэгіёнаў Беларусі. Тут праходзіць мяжа паміж заходнепалескай і гродзенска-баранавіцкай групамі гаворак. Акрамя таго, многія даследчыкі праводзяць паміж арэаламі названых гаворак старажытную балта-славянскую этнічную мяжу, якая, верагодна, праходзіла паміж рэкамі Ясельдай і Шчарай.
Выганаўскае Палессе – тэрыторыя ў міжрэччы Ясельды (прытока Прыпяці) і Шчары (прытока Нёмана), таксама ўключае невялікую частку басейна Шчары ў верхнім цячэнні. У яго межах знаходзіцца некалькі азёр, менавіта Выганашчанскае (26 км2), Бабровіцкае (9,47 км2), Гошча (0,82 км2) і інш. У гэтым рэгіёне праходзіць Агінскі канал, пабудаваны ў 1767–1783 гг., які злучае Ясельду са Шчарай. Адміністрацыйна гэта паўднёвая частка Івацэвіцкага раёна (Целяханшчына) і сумежныя тэрыторыі Ганцавіцкага і Пінскага раёнаў Брэсцкай вобласці. Геаграфічна і гістарычна дадзены рэгіён займае своеасаблівае прамежкавае становішча паміж “тыповым” Заходнім Палессем і Панямоннем, а ў этнаграфічным аспекце з’яўляецца месцам сутыкнення чатырох буйных гісторыка-этнаграфічных рэгіёнаў Беларусі:
Паўночна-Заходняга, або Панямоння, Цэнтральнай Беларусі, Усходняга Палесся і Заходняга Палесся. У лінгвістычным плане Выганаўскае Палессе – пераходная зона паміж гаворкамі Панямоння і Заходняга Палесся. Таму для больш дакладнага вызначэння структуры мясцовых гаворак і характару моўных працэсаў было вырашана даследаваць вышэйзгаданы рэгіён лінгвагеаграфічным метадам; пры гэтым аб’ектам вывучэння сталі гаворкі ўсіх населеных пунктаў. Комплекснае лінгвагеаграфічнае даследаванне і апісанне дыялектнай мовы дадзенага рэгіёна раней ніколі не праводзіліся, гэтым найперш і тлумачыцца навуковая навізна працы.
Актуальнасць лінгвагеаграфічнага даследавання гаворак Выганаўскага Палесся заключаецца ў тым, што карты лінгвістычнага атласа з’яўляюцца найбольш дакладнымі і выразнымі адбіткамі ўзаемадачыненняў розных моўных з’яў паміж сабою па структуры, межах пашырэння, іх генезісе, фарміраванні і развіцці ў часе і прасторы; яны даюць магчымасць вызначыць генетычныя і гістарычныя суадносіны беларускіх гаворак з гаворкамі іншых славянскіх моў па шырокім спектры фанетычных, марфалагічных і лексічных асаблівасцей.
Акрамя таго, карты “Атласа гаворак Выганаўскага Палесся” і лінгвістычнага атласа “Гаворкі Выганаўскага Палесся” дапаўняюць, канкрэтызуюць і дэталізуюць даныя “Дыялекталагічнага атласа беларускай мовы” (1963) і “Лексічнага атласа беларускіх народных гаворак” (1993–1998), а таксама такіх спецыялізаваных дыялекталагічных выданняў, як “Лінгвістычная геаграфія і групоўка беларускіх гаворак” (1968), “Лексічныя ландшафты Беларусі: жывёльны свет” (1995) і інш.
Самуйлік Яраслаў Рыгоравіч
