Шлях І.
І.Коўкеля да прафесарскага звання быў доўгім і дастаткова складаным. Аднак гэта не паўплывала на маштаб і плённасць яго навуковай і педагагічнай дзейнасці. Калегі прафесара І.І.Коўкеля адзінадушна адзначаюць, што ён сам сябе стварыў як чалавека, навукоўца, універсітэцкага выкладчыка. Прычым стварыў па дастаткова высокіх мерках.
Нарадзіўся І.І.Коўкель 31 кастрычніка 1942 года ў вёсцы Вялікае Сяло Лідскага раёна Гродзенскай вобласці ў сялянскай сям’і. Сярэднюю адукацыю атрымаў у Жырмунскай школе Воранаўскага раёна. Сістэматычную гістарычную і філалагічную – у Гродзенскім педагагічным інстытуце імя Янкі Купалы, які скончыў у 1964 годзе.
Працаваў настаўнікам гісторыі, беларускай мовы і літаратуры Жырмунскай сярэдняй школы. З кастрычніка 1964 па жнівень 1965 праходзіў абавязковую вайсковую службу ў шэрагах Савецкай Арміі. У 1966-1969 гадах – дырэктар Магунскай васьмігадовай школы Воранаўскага раёна.
У верасні 1969 года І.І.Коўкель паступае ў дзённую аспірантуру кафедры гісторыі БССР Беларускага універсітэта. Ва ўмовах савецкай планавай падрыхтоўкі навукова-педагагічных кадраў зрабіць гэта было далёка не проста. Неабходна было, як мінімум, мець здольнасці да творчай дзейнасці, працавітасць, настойлівасць у дасягненні пастаўленай мэты. На шчасце, пазычаць гэтыя якасці характару І.І.Коўкелю патрэбы не было. У другой палове 60-х гадоў, галоўным чынам у перыядычным друку, з’яўляюцца яго артыкулы на гістарычныя тэмы, якія сведчылі аб дастаткова значным навуковым патэнцыяле дырэктара вясковай васьмігодкі.
Пасля заканчэння аспірантуры І.І.Коўкель працуе асістэнтам, старшым выкладчыкам кафедры гісторыі СССР і БССР Гродзенскага педагагічнага інстытута імя Янкі Купалы.
У красавіку 1979 года абараняе кандыдацкую дысертацыю «Политическое банкротство националистов и контрреволюции в Белоруссии (1919-1925 гг.)». Праз два гады атрымоўвае вучонае званне дацэнта па кафедры гісторыі СССР і БССР.
Да 1986 года І.І.Коўкель працуе дацэнтам кафедры. Затым пяць гадоў загадвае кафедрай грамадскіх навук Гродзенскага абласнога інстытута ўдасканалення настаўнікаў. У 1992 годзе вяртаецца ва універсітэт на пасаду дацэнта кафедры гісторыі Беларусі. У 2005 годзе І.І.Коўкелю прысвоена вучонае званне прафесара па спецыяльнасці «Гісторыя».
На працягу многіх гадоў прафесар І.І.Коўкель чытаў курсы «Гісторыя Беларусі (1917-1941 гг.)», «Гістарыяграфія гісторыі Беларусі» і па матэрыялах асабістых даследаванняў – спецкурсы: «Беларускі нацыянальны рух (1902-1905)», «Актуальныя праблемы гісторыі Беларусі». Як універсітэцкі лектар вызначаўся настойлівасцю ў прапагандзе асабістага разумення складаных праблем гісторыі нашай краіны.
Аўтар каля 250 навуковых прац, у ліку якіх больш за 20 манаграфій і навучальных дапаможнікаў. Найбольш грунтоўнымі з іх з’яўляюцца: «Почему не состоялась БНР? Из истории политического банкротсва националистической контрреволюции в Белоруссии (1918-1925)” (у суаўтарстве), «Сморгонь: Историко-экономический очерк” (у суаўтарстве), «Мосты: Историко-экономический очерк» (у суаўтарстве), «Актуальные проблемы истории БССР» (у суаўтарстве), «Гродно. Энциклопедический справочник» (у суаўтарстве).
Прафесар І.І.Коўкель памёр у 2009 годзе.
Асноўныя публікацыі:
Почему не состоялась БНР? Из истории политического банкротства националистической контрреволюции в Белоруссии (1918-1925). – Мн.: Б-ка газеты «Голас Радзімы», 1980. ( в соавт.)
Почему не состоялась БНР? (на англ. языке). – Мн.: Б-ка газеты «Голас Радзімы», 1984. ( в соавт.)
Сморгонь: Историко-экономический очерк. – Мн.: Беларусь, 1984. (в соавт.)
Мосты: Историко-экономический очерк. – Мн.: Беларусь, 1986. (в соавт.)
Гродно (на русском и французском языках). – Мн.: Полымя, 1987. (в соавт.)
Гродно: историко-экономический очерк. – Мн.: Полымя, 1988. (в соавт.)
Гродно: Энциклопедический справочник. – Мн.: БСЭ им. П.Бровки, 1989. (в соавт.)
Актуальные проблемы истории БССР. – Гродно: ОИУУ, 1990. (в соавт.)
Очерки истории Гродненской областной партийной организации. – Мн.: Беларусь, 1990. (в соавт.)
Гісторыя Беларусі. Вучэбны дапаможнік для слухачоў факультэта давузаўскай падрыхтоўкі і падрыхтоўчага ддзялення. Ч. 1: Са старажытных часоў да сярэдзіны ХVІІ ст. – Гродна, 1993. (у суаўт.)
История Беларуси: Учебное пособие по одноименному курсу для слушателей отделения доуниверситетской подготовки. В 3 ч. Ч. 1: С древнейших времен до 1861 года. – Гродно, 1998.
История Беларуси: Учебное пособие по одноименному курсу для слушателей отделения доуниверситетской подготовки. В 3 ч. Ч. 2: 1861-1917 годы. – Гродно, 1998.
История Беларуси: Учебное пособие по одноименному курсу для слушателей отделения доуниверситетской подготовки. В 3 ч. Ч. 3: 1917-1928 годы. – Гродно, 1998.
История Беларуси: Учебное пособие по одноименному курсу для слушателей отделения доуниверситетской подготовки. В 3 ч. Ч. 3: 1928-1990 годы. – Гродно, 1998. (в соавт.)
История Беларуси. С древнейших времен до нашего времени. – Мн.: Аверсэв, 1998. (в соавт.)
Koukel Ivan Ivanavich (1942-2009). PhD in History (1979), professor (2005). Head of the chair for Social sciences of the Grodno region institute for advanced training of teachers (1986-1992), professor of the chair for History of Belarus (since 2005). Author of over 250 papers, including over 20 monographs and manuals. Main directions of research: the national movement in Belarus in the 1920-1930s, history of towns, cities and villages of Belarus (Grodno region), history of political parties and civil organizations of Belarus, activities of the Armia Krajowa during World War II, scientific and methodic provision of the course «History of Belarus”.
по материалам:
Габрусевіч С.А., Роўба Я.А. Прафесары Гродзенскага дзяржаўнага універсітэта імя Янкі Купалы (1940-2010). Біябібліяграфічны слоўнік. Гродна, 2010
